മാര്‍ക്കറ്റിംഗില്‍ ഈ പ്രതിഭാസം നിങ്ങള്‍ പരീക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ടോ?

ഉപഭോക്തൃ മനഃശാസ്ത്രത്തിലെ ഒരു പ്രതിഭാസമാണ് IKEA ഇഫക്റ്റ്, അതില്‍ വ്യക്തികള്‍ അവര്‍ അസംബിള്‍ ചെയ്തതോ സ്വയം സൃഷ്ടിച്ചതോ ആയ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങള്‍ക്ക് ഉയര്‍ന്ന മൂല്യം നല്‍കുന്നു, അത് മുന്‍കൂട്ടി തയ്യാറാക്കിയ പതിപ്പിനേക്കാള്‍ (Assembled goods) ഗുണനിലവാരം കുറഞ്ഞതാണെങ്കില്‍ പോലും.

'IKEA Effect ' എന്ന പദം ഗവേഷകരായ മൈക്കല്‍ നോര്‍ട്ടണ്‍, ഡാനിയല്‍ മോചോണ്‍, ഡാന്‍ ഏരിയലി എന്നിവര്‍ 2011 ലെ ഒരു പഠനത്തിലാണ് കണ്ടെത്തിയത്, അതില്‍ IKEA ബോക്‌സുകള്‍ സ്വയം അസംബിള്‍ ചെയ്യുമ്പോള്‍ ഉപഭോക്താക്കളില്‍ ഉണ്ടാകുന്ന മൂല്യം, റെഡിമെയ്ഡായി ലഭിക്കുന്ന ഉല്‍പ്പന്നത്തെക്കാളും കൂടുതലാണെന്ന് കണ്ടെത്തി.

നമ്മുടെ സ്വന്തം സമയവും പ്രയത്‌നവും ഒരു കാര്യത്തിനായി നിക്ഷേപിക്കുമ്പോള്‍, നമ്മള്‍ അതിനോട് കൂടുതല്‍ വൈകാരികമായി അടുക്കുന്നു, അതിനാല്‍ അതിനെ കൂടുതല്‍ വിലമതിക്കുന്നു എന്നതാണ് IKEA effect എന്നതുകൊണ്ട് അര്‍ത്ഥമാക്കുന്നത്. ഹോം ഇംപ്രൂവ്‌മെന്റ് പ്രോജക്റ്റുകള്‍, DIY ക്രാഫ്റ്റ്‌സ്, കൂടാതെ വെബ്‌സൈറ്റുകള്‍, മൊബൈല്‍ ആപ്പുകള്‍ എന്നിവപോലുള്ള ഡിജിറ്റല്‍ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങളുടെ നിര്‍മാണത്തിലും ഈ പ്രതിഭാസം കാണാനായി കഴിയും.

IKEA effect ബിസിനസുകള്‍ക്കും ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്കും ഒരുപോലെ പ്രയോജനപ്രദമാണ്. ബിസിനസ്സുകളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്ക് ഉല്‍പ്പന്നങ്ങള്‍ customise ചെയ്യാനോ assemble ചെയ്യാനോവുള്ള അവസരം നല്‍കുന്നത് സംതൃപ്തിയും വിശ്വസ്തതയും വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിന് ഇടയാക്കും. ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്ക്, സ്വയം എന്തെങ്കിലും സൃഷ്ടിക്കാന്‍ സമയവും പരിശ്രമവും നിക്ഷേപിക്കുന്നത് ഉല്‍പ്പന്നത്തോട് കൂടുതല്‍ അറ്റാച്ച്‌മെന്റിലേക്കും ആസ്വാദനത്തിലേക്കും നയിക്കും.

IKEA effect ഉപയോഗപ്പെടുത്താവുന്ന ഒരു മേഖല മാര്‍ക്കറ്റിംഗിലാണ്. ഉപഭോക്താക്കള്‍ക്ക് അവരുടെ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങള്‍ personalize ചെയ്യാനോ അല്ലെങ്കില്‍ ഉപഭോക്താവിന് സ്വന്തമായി assemble ചെയ്യാന്‍ സാധിക്കുന്നവിധം അസംബ്ലി നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ നല്‍കിക്കൊണ്ട് കമ്പനികള്‍ക്ക് ഈ പ്രതിഭാസം പ്രയോജനപ്പെടുത്താനാകും.

IKEA effect കാണാന്‍ കഴിയുന്ന മറ്റൊരു രംഗം വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലയാണ്. വിദ്യാര്‍ത്ഥികളെ അവരുടെ സ്വന്തം പ്രോജക്ടുകള്‍ നിര്‍മ്മിക്കാനും സൃഷ്ടിക്കാനും അനുവദിക്കുന്നതിലൂടെ, അവര്‍ പഠന പ്രക്രിയയില്‍ കൂടുതല്‍ വ്യാപൃതരാകുകയും അവര്‍ പഠിച്ച കാര്യങ്ങള്‍ക്ക് ഉയര്‍ന്ന മൂല്യം നല്‍കുകയും ചെയ്യുന്നു.

എന്നിരുന്നാലും, IKEA ഇഫക്റ്റിന് നെഗറ്റീവ് ഫലങ്ങളും ഉണ്ടാകുമെന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്, ആളുകള്‍ തങ്ങള്‍ അസംബ്ലി ചെയ്ത ഉല്‍പ്പന്നത്തില്‍ കേടുപാടുകള്‍പറ്റിയാലും അല്ലെങ്കില്‍ അവര്‍ ആഗ്രഹിച്ച റിസള്‍ട്ട് ലഭിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും അവര്‍ അത് തിരികെ നല്‍കാനോ കൈമാറ്റം ചെയ്യാനോ സാധ്യത കുറവായിരിക്കാം. കൂടാതെ, ഒരു ഉല്‍പ്പന്നത്തില്‍ വളരെയധികം സമയവും പ്രയത്‌നവും നിക്ഷേപിക്കുന്നത് Sunk Cost (വീണ്ടെടുക്കാന്‍ കഴിയാത്ത നിക്ഷേപം) ആയി കണക്കാക്കേണ്ടിവരും, അവിടെ ആളുകള്‍ ഇതിനകം ചെലവഴിച്ച സമയവും പരിശ്രമവും കാരണം ഒരു പ്രോജക്റ്റ് വിലപ്പോവില്ലെങ്കില്‍ പോലും അതില്‍ നിക്ഷേപിക്കുന്നത് തുടരും.

IKEA effect പോസിറ്റീവും പ്രതികൂലവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കും, ഉല്‍പ്പന്നങ്ങളെയും പ്രോജക്റ്റുകളെയും കുറിച്ച് തീരുമാനങ്ങള്‍ എടുക്കുമ്പോള്‍ ബിസിനസുകളും ഉപഭോക്താക്കളും ഇത് മനസ്സില്‍ സൂക്ഷിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്.